ETKİLEŞİMLİ KİTAP OKUMA VE DİL GELİŞİMİ
Dil, etkileşime girmek ve sosyal iletişimde bireyin istekleri, düşünceleri belirtmek için kullanılan semboller sistemidir. Bu sebeple sosyal çevreyle birlikte değişim ve gelişim gösterir.
Anne karnında gelişmeye başlayan işitme duyusu ile dil gelişim aşamasının temellerinin atıldığı söylenebilir. Doğumdan sonra da dil gelişimi kademeli olarak ilerlemeye devam etmektedir. Çocukların 1 yaş civarı sözcüklerle iletişime geçmeye ve sonrasında en erken 2 yaş civarında karmaşık yapıları kazanmaya başladıkları görülmüştür. 4 yaş civarına geldiğinde çocuk, onu tanımayan yabancılar tarafından anlaşılabilir ve yetişkin diline yakın bir dil kullanabiliyor olmaktadır. Yaşla beraber çocuğun dilde kullandığı gramer yapısı ve sözcük dağarcığı gelişmeye devam etmektedir.
Çocuğun dil edinim sürecinde, genetik, biyolojik veya çevresel etkilerden dolayı aktarımda aksalıklar ortaya çıkması durumunda ise dil ve/veya konuşma bozuklukları görülebilmektedir. İnsan yaşantısının en önemli sürecini kapsayan, okul öncesi dönemde ortaya çıkan dil/konuşma bozuklukları çocuğun, okul döneminde okuma - yazma becerilerini, öğrenme sürecini buna bağlı olarak da akademik ve sosyal yaşantısını olumsuz yönde etkileyebilmektedir.
Gecikmiş konuşma bunlardan biridir; okul öncesi dönemde çocuğun bilişsel, motor ve sosyal becerilerinde herhangi bir zorluk yaşamamasına rağmen ifade edici dil becerilerinin yaş düzeyiyle uyumlu olmadığı, çocuğun kendini ifade etmede yetersiz kalmasıdır.
Gecikmiş konuşmada yetişkin merkezli, çocuk merkezli gibi farklı terapi yaklaşımları mevcuttur. Bireye en uygun yaklaşım seçilerek süreç yürütülür. ‘Etkileşimli kitap okuma’, bu süreçte terapi ile birlikte çocuğu destekleyebilecek tekniklerden biridir. Bir araştırmacı, resimli kitap okuma çocukların akademik yaşantılarında okumayı öğrenmeleri için gerekli olan sözcük bilgisi, ses yapıları, yazmanın anlamı, dil ve öykü yapıları, dikkat desteği ve öğrenmeden zevk alma gibi pek çok beceriyi sağladığını belirterek etkileşimli kitap okumanın çocuk için önemini vurgulamıştır.
İki çeşit kitap okuma tekniği vardır; klasik kitap okuma ve etkileşimli kitap okuma. Klasik kitap okuma etkinliklerinde yetişkin kitabı okur ve çocuk dinler pozisyondadır. Etkileşimli kitap okumada ise çocuk öyküyü anlatan pozisyona geçeceğini bilir. Burada yetişkin aktif dinleyici rolüne geçer, soru sorar, bilgi ekler, resimli kitaptaki nesnelerin tanımlarını daha etkili düşünmesi konusunda çocuğa destek olur.
Etkileşimli okumanın bu anlamda çocukların dil, erken okuryazarlık becerileri ve okumaya yönelik tutumları üzerindeki olumlu etkilerinin olduğu ve gelişen bu becerilerin akademik başarıya önemli katkılarının olduğu yapılan çalışmalarda gösterilmiştir (https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/214908).
Peki etkileşimli kitap okumada kitap nasıl seçilir ve okuma nasıl yapılır ???
1. Kitap içeriğinde çocuğun ilgisini çekecek resimler olmalıdır.
2. Kitabı seçerken yaş grubu ve çocuğun gelişim özellikleri göz önünde bulundurulmalıdır.
3. Çocuğun zevk alacağı kitap seçilmelidir.
4. Çocuğun neden sonuç ilişkisi kurabileceği kitaplar olmalıdır.
Okul öncesi yaş grubu ile etkileşimli kitap okuma sırasında çocuğun liderliği izlenmelidir. “Ne?, Nasıl?, Nerede?” gibi soru cümleleri kullanarak çocuğun dinledikleri pekiştirilmelidir. Çocuğun söyledikleri tekrarlanarak pekiştirilmelidir. Okuma esnasında sözlü pekiştireç, yaş grubuna uygun ödül veya cesaretlendirici ifade verilmelidir. Çocuğun ilgisini çeken olay, kişi üzerinden konuşulmalıdır. Açık uçlu sorular sorulmalı, hikayenin devamı ile ilgili tahminde bulunabilmesi için yönlendirme yapılmalı, çocuğun söyledikleri genişletilmelidir.
AMA ÇOCUĞUNUZ İLE BİRLİKTE GEÇİRECEĞİNİZ BU ZAMAN DİLİMİNDE DİKKAT ETMENİZ GEREKEN EN ÖNEMLİ DETAY EĞLENMEK OLMALIDIR. :)